Inleiding
De afgebeelde kaartfragmenten zijn afkomstig uit de Chromotopografische kaart des Rijks.
De kaartbladen werden tussen 1866 en 1951 gepubliceerd door het Topografisch
Bureau van het leger.
Voor het afbeelden werd gebruik gemaakt van de Bonneprojectie.
De fragmenten zijn afkomstig van scans van het Kadaster van de kaartbladen 447 Woudenberg en 466 Doorn. Van deze fragmenten zijn een drietal samenstellingen gemaakt die het grondgebied van Maarn en Maarsbergen laten zien. De eerste samenstelling bestaat uit fragmenten van de Bonnebladen 447 uitgegeven in 1872 en 466 uitgegeven in 1870. De tweede en derde samenstelling zijn van dezelfde Bonnebladen uitgegeven in 1903 en 1932.
Maarn en Maarsbergen in 1870/72 Aan de hand van deze zéér gedetailleerde kaarten is de ontwikkeling van Maarn en Maarsbergen goed te volgen. In 1870 zijn Maarn en Maarsbergen nog volledig agrarisch waarbij overigens al wel veel bouwland is veranderd in bos vergeleken met de topografische kaart van 1847. Er zijn nog géén buitenplaatsen, behalve een begin in het uiterste noordwesten bij de Hoogt, niet te verwarren met het latere Huize De Hoogt. Opvallend is dat we in plaats van het vroegere Uilegat in Maarsbergen nu de boerderij Anderstein terugvinden. Het enige nieuwe element is de spoorlijn met stations in Maarn en Maarbergen. Duidelijk is de doorgraving van de Heuvelrug te zien en het begin van de zanderij. Bij de spoorlijn hoort ook de nieuwe buurt Klein Amsterdam, beneden de spoorlijn, waar de zandwerkers gehuisvest werden.
Maarn en Maarsbergen in 1903
De kaart laat veel meer details zien, maar veel is er in die dertig jaar
niet veranderd.
De koepel van Stoop en Het Berghuisje duiken op in het noordwesten, evenals
de boerderij en jachtopzienerswoning bij De Laagt.
De buurt Klein Amsterdam wordt groter en de eerste begraafplaats van Maarn
ligt tegen de spoorweg aan bij de Hoge Overdam.
Ook de Vinkenbuurt is aan het ontstaan.
In Maarbergen verschijnt de Dorpskerk en de lagere school.
Opvallend is het enorme aantal schaapskooien (SK).
Maarn en Maarsbergen in 1932
Ten opzichte van de vorige kaart zien we grote veranderingen.
Allereerst verschijnen er een aantal buitenplaatsen en -huizen
zoals de Hoogt, 't Stort, Stameren, Huis te Maarn.
De bebossing is verder toegenomen.
Langs de Amersfoortseweg verschijnen Twed, Zonnekanje en de
Theresiakerk.
In de zanderij vinden we een rangeerterrein, in het oosten begrensd
door een rij dienstwoningen aan de Bergweg.
Het Tuindorp is gebouwd aan de ene kant van het spoor, aan de andere
kant vinden we de bebouwing langs de Kapelweg waar de huizen dan
nog flinke achtertuinen hebben.
Naast de begraafplaats in het bijna verdwenen Klein Amsterdam is
er nu ook een nieuwe begraafplaats aangelegd.
In Maarbergen verschijnt het Opvoedingsgesticht Valkenheide,
boerderij de Valkeneng is inmiddels verdwenen.
Er zijn véél meer verharde wegen dan daarvoor.
© Cultuurhistorische Commissie Maarn-Maarsbergen 2014